Ang Panahon ng Amerikano (1898-1941)

Ang Panahon ng Amerikano (1898-1941)

            Tinulungan kunwa at pinalaya ng Amerikano ang Pilipinas sa kamay ng mga Kastila.

Bawat puhunan ay dapat tumubo. Sa Treaty of Paris, Disyembre 10, 1898, napagkasunduang bilhin ang Pilipinas ng Amerikano sa Espanya. Saka ngayon lumabas ang tunay na kulay at pakay ng mga Amerikano. Sa simula, pinalaganap ang sistemang tutule. Dahil sa ang mga Indio ay mangmang, wala pang gaanong alam sa pamamalakad ng gobiyerno, kinakailangan silang turuan ng tinatawag na Demokrasya. Sa gayon, kapag handa na, ibabalik na sa kanila ang kalayaan. At habang nasa punto pa lamang ng pag-aaral, ang paternalismo ay dapat mamayani. Ito ay ang pagtinging mataas sa Amerikano sapagkat superior ang kanilang lahi, higit na maalam sa lahat ng bagay. Tatayo itong ama, tulad ng sa Espanya na itinuring na ina ng Pilipinas, kaya dapat igalang at pagpalain.

            Ngunit lalong sumahol pa sa panahon ng Kastila ang nagging sitwasyon. Noon, mga mangmang na Indio lamang ang mga Pilipino kung tawagin. Ngayon, higit na bumaba ang katayuang-tao noto, nagging mga baoy-damo. Basta binabaril munting kaloskos sa damo. Nagkahimagsikan muli. Itak ng mga Pilipino laban sa mga baril at kanyon ng mga Amerikano. Nagsimulang maghasa ang mga Pilipino ng mga itaknang malinlang sila sa pagtatanggol noon sa Maynila na nabalewala ang mga nabuwis na mga buhay nang hindi sila kasali sa tagumpay. Kiskis na pinasiklab ng isang insidente sa may tulay ng San Juan nang barilin ng isang sundalong Amerikanoang isang Pilipino.

            Sa panahong ito, pawing pasaring sa kalaban, panunulak-galit, at pamumuong-nasyunalismoang nilalaman ng panulaan.

            Makalipas ang pamumuyos, napayapang muli ang kalooban. Umalsa ang maroromansang ideya. Nabalingan ng panulat ang kalikasan, ang tao, ang pag-ibig. Datapwat may pabugsu-bugsong tema sa paghahangad ng kalayaan.